کارآموزی اجرای ساختمان های اسکلت بتنی

مقدمه

یکی از اهداف اساسی وبسیار مهم سیاستگذاران ایجاد ارتباط منطقی و هماهنگ صنعت ومحیط کار با دانشگاه و دانشجو می باشد که هم در شکوفائی و رشد صنایع مؤثر بوده و هم دانشجویان را از یادگیری دروس تئوری محظ  رهایی داده و علم آنها را کاربردی تر کرده و باعث می شود آن را در عرصه عمل،آزموده و به مشکلات و نابسامانیهای علمی وعملی محیط کار آشنا شده و سرمایه و وقت خویش را در جهت رفع آنها مصروف نمایند، که برای جامعهی در حال توسعه ما از ضروریات می باشد.

از منظر دیگر نیز اجرای ساختمانهای آجری،بتنی وفلزی در مقیاس بزرگ وکوچک به یک سلسله مسائل فنی و به دانش رشته های مختلف ساختمان بستگی دارد و عدم توجه به اصول اجرا و ساخت بدون توجه به اصول تئوری معماری، محاسباتی و تأسیساتی را در پی خواهد داشت که در بعضی مواقع لطمات جبران ناپذیری چه از لحاظ مالی و چه از لحاظ جانی به جا می گذارد که خود تأییدی بر مطلب فوق الذکر یعنی عدم تعامل منطقی صنعت ودانشگاه می باشد.

همچنین مسئله بعدی طراحی بنا مطابق با استانداردهای روز و مقاوم در برابر انواع بارهای وارده نظیر زلزله، طوفان وباد باشد که در قسمت اجرای آنها می بایست دقت تمام مبذول شود و قبل از همه این مسائل،در نظر گرفتن مسائل اقتصادی طرح نیز مهم بنظر می رسد. بهر حال مجموع اهداف فوق باعث ایجاد وساخت سازهای با ایمنی و راحتی کافی می گردد که جز با داشتن تجربیات عملی نمی توان به این امور مهم دست یافت.با این مقدمه شاید اهمیت و جایگاه درس دو واحدی کارآموزی برا ی ما روشنتر شده و با نگاهی دیگر به آن بپردازیم.

 اجرای ساختمان های اسکلت بتنی به اگاهی از یک سری مسائل فنی که به علم رشته های مختلف ساختمان بستگی دارد، نیازمند است.

بدیهی است عدم توجه به مسائل تئوری معماری، محاسباتی و تاسیساتی در اجرا و ساخت اشکالاتی زا در پی خواهد داشت که به زودی به تعمیر ساختمان منتهی خواهد شد، که باید در اسرع وقت ساختمان را به وسیله تعمیر محافظت کنیم وضمن اجرای اصولی تعمی، عمر مفید ساختمان را تداوم بخشیم. چرا که در بعضی مواقع اشتباه در تعمیر ساختمان خسارات مالی وجانی جبران ناپذیری در بر خواهد داشت.

در این گزارش کارآموزی سعی شده اصلاعاتی در مورد ساختمان های بتنی و روش روش های اجرای آنها داده شود.

چگونگی انجام کارهای ساختمانی:

شرح:

روش های اصلی ساختن تسهیلات ذیل شرح داده شده اند. این روش ها به شرح زیرند:

1-نیروی کار ساختمانی توسط کارفرما (انجام کار توسط خود کارففرما)

2-مدیریت کار ساختمانی توسط کارفرما

الف)استخدام اعضای خود سازمان برای انجام کار(امانی)

ب)انجام کار توسط پیمانکارهای جز

توجه:می توان یکی از دو روش(الف) یا (ب) و یا هر دو آنها را به کار گرفت.

3- انجام کار ساختمانی توسط پیمانکار عام

4-قرارداد کار ساختمانی از طراحی تا اجرا یا قرارداد طرح-ساخت(کلید در دست)

5-مدیریت حرفه ای کار ساختمانی

بسیاری از سازمان ههای صنعتی بزرگ، و شماری از ادارات دولتی، خودشان نیروی کار ساختمانی دراختیار دارند. از این نیروها در درجه اول برای انجام تعمیرات نگهداری و کارهای تعویضی استفاده می شود.اما چنین نیروهایی معمولا صلاحیت و توانیی اجرای پروژه های ساختمانی جدید  را نیز دارند. کارفرماها غالبا، از کارکنان ساختمانی خود برای مدیریت کار ساختمانی جدیدشان استفاده می کنند این نیروی کار ممکن است کارکنانی باشند که کارفرما  آنها را مستقیما استخدام می کند و یا ممکن است که خود کارفرما به صورت پیمانکاری عام عمل کرده و با پیمانکار تخصصی قراردادهای فرعی امضاء کند.

احتمالا انجام کار ساختمانی توسط پیمانکارانی عام با یک قرارداد اصلی متداول ترین روش ایجاد تسهیلات ساختمانی است.

در اینجا فقط اشاره می کنیم که کاریرد دو روش جدید در ارائه خدمات ساختمانی رو به ازدیاد است:

الف)روش  طرح-ساخت (یا کلید در دست)

ب) روش به کارگیری میدیرت حرفه ای در امور ساختمانی.

مفهوم کار ساختمانی به روش طرح-ساخت یا کلید در دست این است که کارفرمایی با موسسه ای قرار دادی می یبندد که طبق آن، موسسه طرف قرارداد هم طراحی و هم ساختن تسهیلاتی را به عهده می گیرد که نیازهای  خاصی را(معمولا از نظر اجرایی) برآورده کند. غالبا موسساتی این گونه قرارداد ها را تقبل می کنند که در نوع خاصی از ساختمان تخصص دارند و نیز طاحی های استاندارد دارند که آنها را مطابق با خواست های کارفرما تعدیل می کنند.چون هر دو کار طراحی و ساخت را یک سازمان انجام می دهد، مشکلات هماهنگی در کار به حداقل می رسد و کار ساختمانی می تواند قبل از کامل شدن طرح نهایی شروع شود.(در روش های ساختمانی مرسوم این اماکن نیز وجود دارد که کار ساختمانی قبل از کامل شدن طراحی شروع شود. در این حالت قرارداد کار ساختمانی بر مبنای تادیه هزینه خواهد بود. این روش ساخت را روش "مسیر سریع" می گویند). از معایب اصلی روش طرح-ساخت مشکل بودن ایجاد رقابت بین تامین کنندگان و پیچیدیگی در ارزیابی طرح های پیشنهادی آنها است.

به کارگیری مدیریت حرفه ای کار ساختمانی برای ساخت تسهیلات نیز تا اندازه ای باروش ساختمانی مرسو تفاوت دارد. در این حالت، مدیریت ساختمانی مانند نماینده کارفرما عمل کرده و هر دو قسمت طراحی و ساخت پدیده تسهیلاتی مورد نظر را اداره می کند. کارفرما برای طراحی، ساخت و مدیریت ساختمانی پروژه سه قرارداد جداگانه می بندند. اتخاد این شیوه در کار ساختمانی به دلیل ایجاد هماهنگی نزدیک بین کار طراحی و کار ساختمانی امکان صرفه جویی در وقت و هزینه را ایجاد می کن. هر چند، مخالفن این روش متذکر می شوند که مدیریت کار ساختمانی مسئولیت مالی کمی می پذیرد و یا حتی هیچ مسئولیت مالی در قبال پروژه  ندارد و نیز اینکه هزینه خدامتی که او ارائه می کند، هر گونه صرفه جویی حاصل از بهبود هماهنگی در کار طراحی و کار ساختمانی را بی ثمر می کند.

طراح، محاسب و پیمانکاری ساختمان:

در شناسنامه ساختمان، بخشی مربوط به سابقه کار افراد زیر وجود دارد:

الف) طراح ساختمان

ب) مهندس محاسب

ج) سازندگان و مجریان کارگاه که شامل: پیمانکار، مهندس، سرپرست کارگاه، تکنسین، معمار و بطور کلی افراد مسئول بخش های فنی در تعدادی محدود و یا کسانی می باشد که در امر احداث ساختمان از شروع کار و یا قسمت هایی از اجرای آن شرکت موثر داشته اند. در این بخش آدرس کار(شرکت ها) شماره تلفن آن ها ثبت می شود. در صورت بروز اشکال از نامبردگان که با جزء  جزء اجرای ساختمان آشنایی کامل دارن، کمک گرفته می شود تا تعمیرات اصولی با توجه به نقشه های موجود به شکل کامل انجام می شدو و به طور کلی شناسنامه ساختمان در هنگام خرابی ها و تعمیرات از جهات بسیار مفید است و با کمک ها و راهنمایی های آن، تعمیرات در زمان کوتاه و با صرف هزینه کم انجام می شد.

محل احداث ساختمان

مطالعاتی که قبل از شروع کارها در رابطه با ساختمان باید انجام شود، مسائلی مانند اثرات جو بارندگی ها تغییر درجه محیط که به خصوص در فصول سرد و یخبندان تاثیرات نامطلوب و مخرب در مصالح اجزاء و قسمت های ساخته شده بنا می گذارد.

قابل توجه اینکه، در هر راه اندازی مجدد و تا جا افتادن کارگاه از جهات مختلف، اشکالاتی فراوان وجود دارد از جمله مسائل فنی جمع آوری کارگردان مورد نظر بخصوص در برداشتن هزینه کمتر که اولا: باعث تاخیر در تحویل بنا می شود؛ ثانیا: قیمت تمام شده ساختمان را افزایش می دهد.

قبل از شروع یک طرح ساختمانی کوچک یا بزرگ، باید مقاومت زمین زیر پی جهت دیوارها برای طراح مشخص شود تا بتوانند بر مبنای آن محل ستون ها، دیوارها و در مجموع طرح را به وجود آورد، معمولا زمین های مرغوب، رنگ تیره با دانه های خاک متراکم و چسبندگی زیاد دارند.

انواع گوناگون زمین ماسه ای، رسی، دج، سنگی و یا مخلوط نامتناسب هستند.

اکثر زمین های ایران از انواع زمین های رسی است. این زمین ها مقاوم هستند وچنانچه خاک ریز دانه و درشت دانه ماسه در آنها وجود داشته باش، قابل اطمینان خواهد بود. در بعضی موارد بنا روی زمین های شیب دار رسی احداث می شود، در این حالت باید به اصول پایداری بنا توجه شود تا در موقع حرکت زمین خطر رانش به وجود نیاید.

زمین های دج نیز ترکیبات کامل، متراکم وقابل اطمینان دارند که بناهای مرتفع را می توان روی آن احداث کرد.

به طور کلی زمین لایه ها و موارد متشکله مختلفی دارند که هر لایه آن مورد آزمایش قرار می گیرد، در بناهای معمولی، از طریق چاه کنی و خروج لایه های خاک می توان از نوع زمین آگاه شویم، اما جهت احداٍ بناهای مرتفع، با گمانه زدن(سونداژ) از لایه های مختلف  پی سازی و احداث بنا انجام می شود.

در بعضی موارد، زمین مورد نظر ماسه ای و یا از نوع خاک دستی است. در این حالت، پی کنی تا سطح زمین های سخت پیشروی می کند و با پی سازی اصولی و در صورت نیاز پی های صفحه ای احداث می شود.

به طور خلاصه، شناخت خاک زمین جهتن عملکرد طراح و محاسبات از مسائل اولیه و بسیار مهم برای ساخت یک بناست که بی توجهی به آن، مشکلات و خسارات زیادی به بار می آورد.

انواع نقشه‌های ساختمانی

نقشه های اولیه معماری که بنا را به شکل سه بعدی (پرسپکتیو) نشان می‌دهند، برای تفهیم به مجریان بسیار سودمندند. معمولا نقشه‌های فنی و اجرایی در سه فاز تهیه می‌شود:

الف: نقشه‌های معماری

این نقشه‌ها به منظور مشخص کردن ابعد بنا جزئیات ظاهری و بناسازیهای داخلی و خارجی برای تفهیم مسائل به سازندگان و مجری ساختمان تهیه می‌شود. آنها می‌توانند پس از اجرای یک سلسله مسائل فنی، بنای موردنظر را در چهارچوب طرح معماری بسازند.

ب: نقشه‌های اجرایی

این نقشه‌های با جزئیات گوناگون مانند پلانهای موقعیت، پی سازی، تیرریزی، شیب بندی، برش، نما و... با مشخصات هرچه دقیق تر جهت اجرای دقیق و اصولی تهیه می‌شود که سازندگان با استفاده از آنها و همچنین نقشه‌های جزئیات – که از نقشه‌های ذکر شده تهیه می‌شود – کار را دقیق و اصولی اجرا می‌کنند. همچنین با توجه به دفترچه مشخصات ریز مقادیر (آیتمها)، اسکلت ساختمان به شکل سفت کاری و نازک کاری ساخته می‌شود.

در بناهای بزرگ، وجود مهندسان معمار، محاسب و همکاری نزدیک آنها با همدیگر باعث می‌شود که طرحی به وجود آید. بدون این همکاری، مسئله ساختن بنای عظیم غیرممکن است.

ج: نقشه‌های تاسیسات

 این نقشه‌ها نیز جدا از نقشه‌های معماری و استراکچر، شامل کلیات و جزئیات آبرسانی، فاضلاب، تهویه، دستگاههای گرم کننده و سرد کننده و به ویژه روشنایی برق است.

همان طور که می‌دانید، این نقشه‌ها به هنگام تعمیرات بسیار مفید است. بخصوص در هنگام زلزله، سیل و حریق که قسمتی از بنا از بین می‌رود با استفاده از نقشه‌های موجود در شناسنامه می‌توان ضایعات پدید آمده در ساختمان را نوسازی کرد.

معمولا برای اجرای ساختمان باید با توجه به زمان‌بندی مشخص، نقشه‌های لازم و از قبل آماده شده، مسائل اقتصادی و اجرایی و تمامی موارد دیگر به انجام کار اقدام کرد.

اکثر اوقات، شروع کار بنای ساختمان با پیگیری مراحل مختلف اجرا، با سرعت بخشیدن در پیشبرد آن و بدون تعطیل شدن در زمانهای طولانی دنبال می‌شود تا در مدت زمان پیش بینی شده به مراحل پایانی برسد.

موارد استفاده از نقشه‌های تاسیساتی و برقی:

به طور کلی در هر پروژه شناسنامه نقشه‌های تاسیساتی و برقی ویژگی خاص دارد. اگر در وضع لوله‌های آبرسانی، لوله‌های فاضلاب و یا دستگاههای گرم کننده و سرد کننده به علل مختلف اشکالاتی بوجود آید، مخصوصا در مواقعی که سیم کشی‌ها نیاز به تعمیرات داشته باشد، وجود نقشه‌های برقی و تاسیساتی اهمیت زیادی پیدا می‌کند.

توجه: در بعضی موارد، قسمت جلوی کانالهای عمودی کلا به وسیله در باز و بسته می شود. با میله‌گذاری در دیوار کانال، می‌توان از آن به عنوان نردبان استفاده کرد، اگر در سیستم لوله کشی اشکالی بروز نماید، در پوش عمودی و یا افقی کانال را باز می‌کنیم و پس از رفع نقیصه آن را می‌بندیم.

در ساختمانهای کوچک، برای تاسیسات، چنین کانال‌کشی انجام نمی‌شود اما  در این بناها، نقشه‌های تاسیساتی می‌تواند مشخص کننده مسیرها باشد تا در مواقع لزوم بتواند اشکالات را رفع کند.

به طور خلاصه، اگر مسیر لوله‌های تاسیساتی و یا برق مشخص نباشد، به هنگام بروز اشکالات، سرگردانیها و گرفتاریهای فراوانی به وجود می‌آید که باید با شکافتن، مسیر آنها را یافت. این عمل در مجموع باعث مشکلات و مسائل فراوانی خواهد شد.

مشخصات ویژه مصالح

ساختن بنای مقاوم به دو عامل بستگی دارد:

الف) مصالح مرغوب و مقاوم

ب) اجرای صحیح و فنی

بدیهی است، نوع مصالح که در ساختمان به کار می رود، باعث پایداری و افزایش عمر ساختمان و با استفاده از نوع نامرغوب، نتیجه معکوس می‌شود.

به طور کلی، تعمیراتی که به خاطر رطوبت در آجرهای محلی انجام می شود، فراوان است در صورتی که در آجرکاری غیر محلی این نقیصه بسیار کم است و یا اصلا نیست.

برخی از انواع سنگها مکش آب فراوان دارند کخ گاهی بیشتر حجم خود می‌باشد. نفوذ آب در آنها ضایعات جبران ناپذیری به وجود می‌آورند و در مواردی حتی سنگ را حل می‌کنند.

به طور خلاصه تا 120 درجه حرارت پخته می‌شوند، هرگز نمی‌تواند یکنواخت و یکسان باشند.

به طور خلاصه، مشخص بودن نوع مصالح استفاده شده در شناسنامه هر پروژه الزامی است و در زمان تعمیرات و یا پیشگیریهای لازم می‌توان از آن استفاده کرد.

بتن ریزی:

-  تدارکات پیش از بتن ریزی شامل متراکم کردن، درست شکل دادن، مرطوب نمودن سطح زمین،بستن قالبها،قرار دادن آرماتورها و سایر اقلام کار گذاشته شده بطور محکم در محلهای خود.

قالبها باید بطور دقیق قرار داده شوند وخود یا آستر آنها با مصالحی ساخته شده باشد که سرانجام نمای مطلوبی را به سطح بتن سخت شده ارائه کنند.قالبهای چوبی باید قبل از بتن ریزی مرطوب شوند در غیر اینصورت آب بتن را جذب کرده و متورم می شوددر استفاده از قالبهای چوبی باید از بکار بردن میخهای خیلی بزرگ یا به تعداد خیلی زیاد اجتناب ورزید تا برداشتن قالبها آسان شود و آسیب پذیری کاهش یابد.و برای سهولت در برداشتن قالبها باید آنها را با یک ماده رها ساز مانند روغن یا لاک آغشته کرد. هنگامی که بتن ریخته می شود،میلگردهای فولادی باید تمیز بوده وعاری از زنگ یا لایه اکسیده باشد. میلگردهای فولادی و سایر اقلام کار گذاشته که آغشته به ملات باشند، نیازی به.پاک کردن ندارند به شرطی که عملیات بتن ریزی در عرض چند ساعت پایان پذیرد.

ریختن بتن

بتن باید بطور پیوسته تا حد امکان در نزدیکی محل نهای خود ریخته شود.در اجرا دالها، بتن ریزی باید در امتداد پیرامون انتهای دال آغاز شو د و هر پیمانه روی بتن ریخته شده قبلی تخلیه شود. عموما بتن در لایه­های افقی با ضخامت یکنواخت ریخته شود وهر لایه باید قبل از ریختن لایه بعدی بطور کامل تراکم یابد. میزان بتن ریزی باید به اندازه کافی سریع بوده تا هنگام ریختن لایه جدید روی لایه قبلی،آن لایه در حالت خمیری باشد. این امر باعث جلوگیری از خطوط جریان، درزها و سطوح سفحات ضعیف می شود که هنگام ریختن بتن تازه روی بتن سخت شده روی می­دهد.

پیمانه های نخستین در هر مرحله بتن ریزی در دیواره ها و تیرهای اصلی باید در دو انتهای عضو ریخته شوند و سپس بتن ریزی های بعدی به سوی قسمت مرکزی پیش روند. در تمام حالات باید از جمع شدن آب در انتهاها، در گوشه ها جلوگیری شود.

-ارتفاع سقوط آزاد بتن نیازی به محدود شدن ندارد مگر اینکه جدائی درشت دانه ها رخ دهد که در آن صورت بتن از طریق بازشوهای پهلوئی موسوم به پنجره، که در اطراف قالبهای بلند و باریک وجود دارند، ریخته می شوند. در خارج بازشوها باید از یک مخزن قیفی شکل جمع شونده استفاده شود تا بتن امکان یابد آرام تر از کنا بازشو جریان یافته و تمایل به جدائی دانه ها کاهش یابد.

قبل از اینکه سطح بتن سخت شود بتن ریزی باید دوباره از سر گرفته شود تا بدینوسیله از ایجاد اتصال سرد جلوگیری به عمل آید.