مبانی نظری مدیریت بحران

مدیریت بحران
تعریف بحران:
ویژگی های بحران:
مراحل یک بحران:
انواع بحران:
1- بحرانهای ناشی از حوادث و سوانح طبیعی،
2-بحرانهای غیرطبیعی
الف- بحرانهای اجتماعی و فرهنگی
ب- بحرانهای اقتصادی، مالی
ج- بحرانهای امنیتی
د- بحرانهای اطلاعاتی
ه- بحرانهای زیست محیطی
و- بحرانهای انسانی
تعریف بحران سازمانی:
انواع بحران سازمانی:
الف طبقه بندی بحرانها از لحاظ ناگهانی بودن یا تدریجی بودن آنها:
ب طبقه بندی بحران از دیدگاه «پارسونز»:
بحرانهای فوری:
بحرانهایی که به صورت تدریجی ظاهرمی شوند:
بحرانهای ادامه دار:
ج طبقه بندی بحرانها از دیدگاه «میتراف»:
جدول . انواع بحران از دیدگاه میتراف(منبع: رضوانی، 1385)
د) طبقه بندی بحران ها با توجه چگونگی بوجود آمدن آنها:
- مدیریت بحران:
ضرورت مدیریت بحران:
چرخه مدیریت بحران:
- پیشگیری از بحران:
- کاهش اثرات مخرب بحران:
- آمادگی:
- امدادرسانی:
- بهبودی:
- توسعه عمرانی:
نظریه های مدیریت بحران:
- نظریه تعادل در مدیریت بحران:
شکل . مدل مدیریت بحران تعادلی
- نظریه مدیریت شناور(جزیره ای):
مدلهای مدیریت بحران:
الف- مدل بارنت31
شکل . مدل مدیریت بحران، تحلیل استراتژیک بارنت(منبع: بودرئوکس، 2006: 11).
ب مدل مدیریت بحران پیرسون و میتراف:
ج- مدل واکنشی در مقابل مدل پیش فعال:
شش گام موثر در مدیریت بحران:
گام اول - مواجهه با بحران:
گام دوم- احساس بحران:
گام سوم - مداخله و اقدام:
گام چهارم – بازاندیشی:
گام پنجم - برنامه نوسازی:
گام ششم- اقدامات نهایی:
لزوم سیاست گذاری و برنامه ریزی کلان در مدیریت بحران:
مهمترین اقدامات در مواجهه با بحران:
مهمترین اقداماتی که می توان در هنگام بروز بحران انجام دا د عبارتند از: (یقین لو، 1383، ص 61)
منابع

مدیریت بحران
تعریف بحران:
بحران از ریشه یونانی در معنای جورکردن، قضاوت، لحظه حساس و مشاجره گرفته شده است. بحران به معنای تغییر ناگهانی است که در جریان یک بیماری پدید می‌آید و صفت ویژه آن معمولاً بروز حوادث و وخامت است. در معنای مجازی، شرایط و اوضاع یا دورانی خطرناک و فاقد اطمینان را می‌رساند. بحران، حالت و فرایندی است که با آن تعادل ناپدید می‌شود و از انتقالی نسبتاً اجتناب ناپذیر به سوی شرایط و اوضاعی دیگر خبر می‌دهد(لاوروس، 2003: 386).
مینزبرگ و همکارانش معتقدند که بحران در اثر وقوع فوری، ناگهانی و غیر منتظره حوادث و یا اتفاق بوجود می‌آید که توجه فوری و فوتی به آن برای اخذ تصمیمی فوری ضروری است. در تعریف دیگر، بحران چنین بیان شده است؛ هرگاه در مسیر تحقق اهداف از پیش طراحی شده، حالت پیش بینی نشده‌ای رخ دهد که انتظارات و مطلوب‌های دیگر ما را متأثر سازد یک بحران روی نموده است. (موسی خانی، 1369:14)
برای بحران تعاریف زیاد دیگری نیز آورده شده است که وجه مشترک همه آنها، تهدید وضعیت موجود بوده و تفارق آنها در شرایط فرعی هر وضعیت است. محمد رضا تاجیک در کتاب «مدیریت بحران» به این مقوله از دید سیستمی نگریسته و می‌گوید: از منظر سیستمی بحران به وضعیتی اطلاق می‌گردد که نظم سیستم اصلی یا قسمت‌هایی از آن [سیستم فرعی] را مختل کرده و پایداری آن را برهم زند. (تاجیک،1379: 61)
البته بحران یک امر نسبی است، پیتر بروک در این خصوص می‌گوید: بحران‌ها در جهان زیست نمی‌کنند، آنها در گفتمان زیست می‌کنند. بحران‌ها رویدادهای واقعی نیستند بلکه ارزیابی‌های اهمیت آن چیزها هستند که دارد اتفاق می‌افتد. بحران‌ها شناخت و آگاهی ویژه‌اند که به برداشت‌ها از اختلال در وضعیت‌های موجود وابسته‌اند که به دگرگونی‌های ناگهانی و غیره منتظره که پرداختن به آنها دشوار است، می‌انجامد. بحران‌ها را نمی‌توان دید چون آنها ساختارهای نظام‌های ارزشی هستند. بحران‌ها، رویدادهایی هستند که با نظام‌های الزامات کنش‌ها که تصور می‌شود پیامدهای ناخوشایند رویدادها را از میان می‌برند ارتباط دارند.
به بیان دیگر می‌توان گفت بحران‌ها شکل‌های خاصی از گفتمان هستند که بر پایه و اساس رمزهای مشخص شکل می‌گیرند. این رمزها گاهی از رویدادهای گذشته را با پیش بینی‌های مشخصی از پیامدهای قریب الوقوع یا آتی ترکیب می‌کنند و به این ترتیب بحران‌ها را از رویدادهای فاجعه آمیز تمیز می‌دهند و آنها را در مقایسه با حوادث صرفاً فاجعه آمیز به مشکلات جامعه شناختی پیچیده‌تری تبدیل می‌کنند(رابوی،1377:210).
«واینر» و «کان» در یک نگرش جامع و همه جانبه برای بحران تعاریف زیر را بیان کرده اند (کومبز، 2007):