مبانی نظری عملکرد شناختی

عملکرد شناختی
مقدمه
ابعاد عملکرد شناختی
هوش
حافظه
حافظه ی کوتاه مدت یا حافظه ی فعال
حافظه ی درازمدت
حافظه ی رویدادی (حافظه ی بصری)
حافظه ی معنایی (حافظه ی کلامی)
حافظه ی روندی
نوروآناتومی حافظه
توجه
پایه های عصب شناختی توجه
منابع فارسی
منابع لاتین

عملکرد شناختی
مقدمه
شناخت در درجه ی اول به چیزهایی مثل حافظه، توانایی یادگیری اطلاعات جدید، گفتار، خواندن و درک مطلب اشاره دارد. در اغلب افراد سالم مغز قادر به یادگیری مهارت های جدید در هر یک از حوزه های ویژه، در دوران کودکی است در واقع عوامل گوناگون از جمله پیری و بیماری در طول زمان بر عملکردهای شناختی تأثیر می گذارد و در نتیجه منجر به از دست دادن حافظه و غیره می شود. عملکردهای شناختی اشاره به توانایی فرد در پردازش افکار دارد و مهم ترین حوزه-های شناختی در ارزیابی های عصب روان شناختی شامل هوش، حافظه، توجه، حافظه ی کاری، عملکردهای اجرایی، ادراک، زبان و سرعت پردازش اطلاعات می باشد (ری، کسل، اگوستینا، 2009 به نقل از بدیع، 1390).
تعریف و ویژگی ها
عملکرد شناختی مجموعه فرایند فکری است که به درک و آگاهی از تفکرات و ایده ها می انجامد. این مجموعه شامل تمام جنبه های ادراک، تفکر، استدلال و به یاد آوردن می باشد (جیمز، 2014).
عملکرد شناختی ضعیف با چگونگی یادگیری رویدادی گران بار، ظرفیت حافظه ی کوتاه مدت، کاهش سطح هوشیاری و توجه منحره شده ارتباط دارد (مورتن، هوستراپ، هرتز و بونده، 2010).
ریزون (1988) مطرح کرده افرادی که مرتکب نارسایی شناختی می شوند، تمرکز حافظه ی محدودی دارند. محققان نشان دادند که انواع نارسایی شناختی مانند نارسایی حافظه، حواس پرتی و اشتباه کردن، رابطه ی مثبت و معنادار با استعداد خستگی شغلی علی الخصوص خرده مقیاس های پاسخ عاطفی، ادراک زمان و بی قراری دارند؛ بنابراین می توان گفت که عواطف نامطبوع، احساس بی قراری و ملالت با توانایی افراد در تمرکز و انجام دادن تکالیف روزمره تداخل پیدا می کند. اختلالات شناختی از جمله مشکلات افراد دچار اختلالات یادگیری توصیف شده است. با توجه به اینکه نارسانویسی بخشی از اختلالات یادگیری را دربر می گیرد، احتمالاً با تغییرات قابل ملاحظه در حافظه، هوش، ادراک، فراشناخت، یادآوری، حل مسأله و سایر توانایی های شناختی همراه است.

ابعاد عملکرد شناختی
عملکرد شناختی شامل ابعاد مختلفی می باشد. این ابعاد هر یک محتوای بسیار بزرگی از مطالب را دربر می گیرد. بنابراین شناخت هر یک به نوبه ی خود حائز اهمیت بوده و نیازمند مطالعه ی دقیق می باشد.
هوش و ابعاد آن، حافظه و انواع مختلف آن و توجه و نوروآناتومی مربوط به آن از ابعاد بسیار مهمی هستند که عملکرد شناختی یک فرد را تحت تأثیر قرار می دهند. بدون تردید نقش در فرایند انجام وظیفه ی هر یک از ابعاد زیر می تواند عملکرد شناختی فرد را پایین آورده و موجب کارآیی کم فرد در موقعیت های نیازمند عملکرد بالا می باشد.

هوش
یکی از بحث برانگیزترین پدیده های روانی است که هنوز ماهیت آن تا حدود زیادی ناشناخته است. با وجود کوشش های گسترده ی روان شناسان، هنوز هیچ تعریف دقیق و روشنی که همگان بر آن توافق داشته باشد، ارائه نشده است. آلفرد بینه که نخستین آزمون هوشی را پدید آورد اعتقاد داشت که هوش شامل توانایی هایی مانند استدلال، تخیل، بینش، قضاوت و سازگاری است. نظریه پردازان دیگر معتقد بودند که هوش فقط شامل سه توانایی شناختی مهم است: تفکر انتزاعی، یادگیری و حل مسأله (بندک، جائوک، سامر، آرنداسی و نیبوئر، 2014).