مبانی نظری و پیشینه بهره وری

بصورت فایل ورد

همراه با منابع

بهره ­وری

یکی از اهداف هر سازمان، دست ­یابی به بهره ­وری است. برای رسیدن به این هدف، راهی جز توسل به نوعی دیدگاه سیستمی، بومی و کاربردی وجود ندارد. موفقیت­ های چشمگیر دهه­ ی اخیر سازمان­ هایی با حداقل امکانات از یک سو و شکست سازمان­ هایی با بهترین توانایی ­های مادی از سوی دیگر بیانگر نقش قابل توجه عوامل غیر مادی و معنوی در موفقیت آن ها بوده است (اسکولتز و اسکاتز، 1998).

بهبود بهره‌وری موضوعی بوده که از ابتدای تاریخ بشر و در کلیه نظامهای اقتصادی و سیاسی مطرح بوده است (کریمی و پیراسته، 1383). اما تحقیق درباره چگونگی افزایش بهره‌‌وری بطور سیستماتیک و در چارچوب مباحث علمی تحلیلی از حدود 230 سال پیش به این طرف به طور جدی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. واژه بهره‌وری برای نخستین بار به وسیله فرانسوا کنه ریاضیدان و اقتصاددان مکتب فیزیوکراسی (حکومت طبیعت) به کار برده شده است. در سال 1883 فرانسوی دیگری به نام «لیتره»، بهره‌وری را دانش و فن تولید تعریف کرد. در سال 1950 سازمان همکاری اقتصادی اروپا به طور رسمی بهره وری را چنین تعریف کرد: بهره‌وری حاصل کسری است که از تقسیم مقدار یا ارزش محصول بر مقدار یا ارزش یکی از عوامل تولید بدست می آید (رفیعی و زیبایی،1383).

کوشش ­های بشر همواره بر آن بوده تا حداکثر نتیجه را با کمترین امکانات و عوامل موجود به دست آورد. این کوشش ­ها را می ­توان دست­ یابی به بهره ­وری بالاتر نامید. بهره ­وری، مفهومی است که به ­عنوان یک ویژگی بسیار مهم به سیستم ­های باز نسبت داده می ­شود و اهمیت آن تا اندازه ­ای است که می ­توان آن را هدف نهایی هر سیستمی به حساب آورد (رضایی، 1388).

برای بهره­ وری تعاریف متعددی ارائه شده است، بعضی از آن ها بسیار توصیفی هستند مانند اینکه بهره ­وری استفاده بهینه از منابع انسانی و مادی سازمان است که بر اساس این تعریف، اندازه ­گیری بهره ­وری یک مساله بسیار پیچیده و غامض تلقی می­ گردد. آلبرت آفتالیون (1991) در مقاله ­ای تحت عنوان سه مفهوم قدرت، تولید و درآمد که در مجله اقتصاد سیاسی به چاپ رسید، بهره ­وری را به مفهوم رابطه میان مقدار محصولی که در مدت معینی به دست می­ آید و مقدار عوامل مصرف شده در جریان تولید آن محصول تعریف نمود.