مبانی نظری و پیشینه احساس عدالت و گرایش های سیاسی

بصورت فایل ورد

همراه با منابع

مقدمه

در این فصل به بیان مبانی نظری و چارچوب نظری پژوهش خواهیم پرداخت. پیش از آن به منظور تفهیم بیشتر متغیر وابسته پژوهش- گرایش سیاسی- به اختصار به بیان تفاوت میان نگرش و گرایش می‌پردازیم و در ادامه مبانی نظری در حوزه گرایش سیاسی و نظریاتی از قبیل نظریه تضاد، کارکردگرایی، کنش متقابل نمادین و نظریه روانشناختی انقلاب مورد توجه قرار خواهند گرفت. هر یک از این نظریات سهم بسیاری در تبیین گرایش های سیاسی دارند. در واقع بر اساس نظریه­ های تضادگرا، جامعه، سازمانی منسجم و عادلانه برای تمامی اقشار و طبقات تلقی نمی­ شود. آنان طبقات را نیرویی عمده­ در ایجاد نابرابری­ های اجتماعی (بی­ عدالتی) و انقلاب را راه حلی برای مقابله با آن دانسته ­اند. به طور کلی در این دیدگاه گرایش­ های سیاسی در جامعه به دو دسته کلی محافظه­ کارانه و دگرگون خواهانه تقسیم می­ شود که خود طرفدار دسته دوم هستند.

در مقابلِ دیدگاه تضادگرا نظریه­ های کارکردگرا قرار دارد. نظریه ­های کارکردگرا جامعه را نظام منسجمی دانسته که هر خرده نظام و اجزاء در آن، کارکرد خاص خود را برای حفظ نظام دارا هستند. نظام اجتماعی در فرایند تطبیق با محیط دگرگونی تدریجی را تجربه و از این طریق تعادل خود را حفظ می‌کند. از این رو گرایش­ های سیاسی رادیکال در این رویکرد مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد. موضوع گرایش‌های سیاسی در دیدگاه کارکردگرا در ذیل مباحث مربوط به فرهنگ سیاسی مطرح می­ شود، و عواملی چون سرمایه اجتماعی، احساس امنیت، دینداری از عوامل تأثیرگذار بر آن به شمار می ­آیند. در این رویکرد نظریات افرادی چون اینگلهارت و آلموند و وربا مطرح می­ شود. در چارچوب نظریه کنش متقابل نمادین نیز بحث گروه مرجع و نظریه یادگیری و اهمیت آن ­ها در شکل ­گیری گرایشات افراد مورد توجه قرار می­ گیرد. در این زمینه نظریات روانشناختی نیز آخرین و مهمترین نظریه­ ای است که در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار خواهد گرفت؛ چرا که مبنای چارچوب نظری پژوهش را تشکیل می­ دهند.

پس از بیان مبانی نظری در زمینه گرایش ­های سیاسی به بحث از عدالت می ­پردازیم. از آن جا که احساس عدالت متغیر مستقل پژوهش است، نیاز به طرح نظریه‌های تبیینی در رابطه با عدالت نداریم؛ بلکه صرفاً به مباحث توصیفی مربوط به احساس عدالت خواهیم پرداخت. در این باره به اختصار برخی سنت­ های فکری نظیر مارکسیسم، فایده ­گرایی، مساوات­ طلبی و راولزی را شرح می‌دهیم. در نهایت نیز چارچوب نظری منتخب پژوهش، فرضیه ­های پژوهش و مدل نظری پژوهش ارائه خواهد شد.