مبانی نظری و پیشینه تحقیق توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

عنوان: مبانی نظری و پیشینه تحقیق توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی

فرمت فایل: word

تعداد صفحات: 53

در خصوص مفهوم توانمندسازی تعاریف متفاوتی ارائه شده است که این امر را می­توان ناشی از دو عامل مهم دانست: نخست، چندبعدی بودن این مفهوم؛ و دوم، کاربرد آن در حوزه­های مختلفی چون مدیریت، روان­شناسی، جغرافیا، کشاورزی، جامعه­شناسی و حوزه­های دیگر (میرزایی و همکاران، 1389: 101).

توانمندسازی به معنای کسب قدرت یا واگذاری و محول کردن انجام کاری خاص به منظور هدفی مشخص است.(Mubashir, 1991: 99) این مفهوم دارای دو محتوای قدرت و نمایندگی انجام کاری است. بنابراین می­توان توسعه را به نوعی توانایی واقعی مردم در جهت تغییر و به منظور دستیابی به زندگی متکامل­تر با قدرت تعیین سرنوشت تلقی کرد. بر این مبنا توانمندسازی عبارت است از دسترسی به ابزارها و امکاناتی که با استفاده از آن­ها، افراد بتوانند سرنوشت خود را تعیین کنند و به پیش ببرند (Eklund, 1999: 45). تعاریف و تفسیرهای متفاوتی از توانمندسازی ارائه شده است که بسیاری از آنها با یکدیگر مشابه­اند. به عنوان مثال، تعریف تور (1986) از توانمندسازی دقیقا مانند تعریف راپاپورت است که وی عقیده دارد توانمندسازی به مفهوم فرآیندی است که مردم طی آن به قدری توان یافته­اند که در کنترل و تأثیرگذاری بر رخدادهای تعیین­کننده در زندگی­شان مشارکت کنند (Serayeldin, 1991, 88).

بنابراین توانمندسازی عبارت است از کسب قابلیت­هایی که طی آن فرد و جامعه توانایی کنترل یا تأثیرگذاری بر نیروهای مؤثر تعیین کننده، بر حیات خود را می­یابد (دارابی، 1384: 272). با توجه به این تعریف، اقداماتی که می­تواند منجر به ایجاد چنین شرایطی در روستاها گردد، عبارت­اند از: الف) افزایش دانش و سواد؛ ب) بقای نیروهای باسواد در روستا؛ ج) افزایش مشارکت در تصمیم­گیری.

-- توانمندسازی اقتصادی

توانمندسازی اقتصادی فرآیندی است که با فراهم­سازی ابزارهای لازم، قدرت استفاده بهینه از منابع را در روستاییان ایجاد و زمینه را برای ارتقای مهارت­های ادراکی افراد و تشخیص مشکلات و تعیین اولویت­های اقتصادی مهیا می­کند (رضوی، 1384: 29). بنابراین توانمندسازی اقتصادی افراد، جوامع و حتی ملت­ها به معنی ایجاد قابلیت­های لازم برای کسب مسئولیت جمعی در فعالیت­های اقتصادی به منظور دست­یابی به یک زندگی بهتر و مدیر توسعه خود شدن می­باشد (زاهدی­مازندرانی، 1389: 276). با این تفاسیر توانمندسازی اقتصادی محصول توازن قدرت در روابط فضایی است.

-- توانمندسازی اجتماعی

به لحاظ اجتماعی توانمندسازی از جوانب مختلف نگریسته شده و بنابراین دیدگاه­های مختلفی راجع به آن وجود دارد که در ادامه به طور مختصر بیان می­شود. توانمندسازی توسط عده­ای از دیدگاه سیاسی نگریسته شده و تغییر در توزیع قدرت که منجر به دسترسی بیشتر به خدمات و محصولات، یا افزایش فرصت مشارکت در فرآیند سیاسی می­شود، تعریف شده است (قلی­پور و رحیمیان، 1388: 32).

توانمندسازی گاهی به عنوان اکتساب مهارت­هایی که شهروندان را قادر می­سازد تا در موقعیت­های مختلف کنترل بیشتری داشته باشند تعریف می­شود. از این منظر توانمندسازی ظرفیت مشارکت و احساس خود اثر بخشی در شهروندان ایجاد می­نماید. این مفهوم از توانمندسازی دیدگاه مجموع مثبت به قدرت دارد و فرض می­نماید هر شهروندی در جامعه دارای قدرت است.(Kyem, 2004: 14)

توانمندسازی توسط عده­­ای از صاحب­نظران به عنوان تحول درونی فرد تعریف می­شود که با ایجاد اعتماد به نفس آغاز می­شود و به سرعت به احساس خود ارزشمندی فرد تبدیل می­شود که موجب موفقیت شخصی وی می­شود (.(Wilson, 1996: 620

فهرست مطالب

  فضا

مکان در ارتباط با فضا

 سازمان فضایی

 توانمندسازی

مشارکت

 توانمندسازی و بهسازی مشارکتی

 فقر و محرومیت اقتصاد

 کارآفرینی روستایی

 توسعه

دیدگاه ها و نظریه ها

 تاریخچه و مبانی نظری مطالعات فقر

دیدگاه های مرتبط با کارآفرینی

 دیدگاه جامعه شناختی و جمعیت شناختی

دیدگاه روانشناختی

 دیدگاه اقتصادی (کارآفرینی درون تئوری اقتصادی)

 دیدگاه توسعه ای و محیطی

دیدگاه نهادی

بررسی رویکردهای گوناگون در مورد مشارکت

 دیدگاه روانشناختی

 دیدگاه جامعه شناختی

 دیدگاه علوم سیاسی

 پیشینه تاریخی توانمندسازی

 رویکردهای نظری توانمندسازی

 فرآیند توانمندسازی

چارچوب توانمندسازی

حوزه های توانمندسازی مددجویان

ساماندهی افراد و ایجاد تشکل

رویکردهای سازمانی

 نظریه های گونه ی اول

نظریه های گونه ی دوم

 نظریه های گونه ی سوم

 نظریه های گونه ی چهارم

 نوع شناسی کمیته امداد امام خمینی (ره)

 اهمیت موضوع توانمندسازی در کمیته امداد امام خمینی (ره)

جایگاه کمیته امداد در توانمندسازی مددجویان تحت پوشش این نهاد

 توانمندسازی مددجویان

 عوامل موثر بر توانمندسازی خانواده های تحت حمایت کمیته امداد

منابع