گزارش کارآموزی قزل آلای رنگین کمان

گزارش کارآموزی قزل آلای رنگین کمان در 59 صفحه

فهرست مطالب
عنوان   صفحه
فصل اول. 1
مقدمه 2
1- تعریف ماهیان سرد آبی.. 3
2- معرفی ماهی قزل آلای رنگین کمان.. 4
جایگاه ماهی قزل آلای رنگین کمال در رده بندی جانوری... 4
مورفولوژی و اکولوژی ماهی قزل آلای رنگین کمان. 4
2آناتومی و فیزیولوژی دستگاه گوارش 6
دهان. 6
2- حلق.. 7
مری... 7
4- معده.. 7
5- روده... 8
3- شرایط محیطی.. 8
4- تعریف علم تغذیه. 9
5- مزرعه پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان 10
6- انواع غذاهای مورد استفاده درمزرعه پرورش 11
6غذای تر. 11
6-- ترکیب غذای تر. 11
6-2- غذای مرطوب 12
6غذای خشک 13
7- تغذیه بچه ماهیان. 14
8- مقدار غذادهی... 14
9- زمان و دفعات غذادهی... 18
10- کیفیت غذا 19
11- روش های تغذیه... 20
12- فرموله نمودن ترکیبات غذایی... 22
13- زیست سنجی وتکمیل فرمهای مربوطه.. 24
13فرم بیومتری. 24
فصل دوم
14- احتیاجات مواد غذایی آزاد ماهیان 27
14انرژی لازم در ماهیان و راه های تأمین آن. 27
14- احتیاجات انرژی قزل آلای رنگین کمان.. 28
14-2- پروتئینها 29
14- کیفیت پروتئین. 30
14- مواد اولیه پروتئین حیوانی و تغذیه ماهی ها 31
14پودر ماهی fish meal 31
14-- پودر گوشت و خون blood and meat meat 32
14-پودر خون blood meat 33
14-2مواد اولیه پروتئینی با منشاء گیاهی در تغذیه ماهی.. 34
14-1 کنجاله تخم پنبه 34
14-2- کنجاله سویا 35
14-کنجاله آفتابگردان 35
14-4- کنجاله بادام زمینی: 35
14-5- پروتئین تک سلولی Single cell protein 36
15احتیاجات چربی قزل آلا.. 36
16کربوهیدرات ها یا قندها... 37
17ویتامینها 38
18بیماریهای بچه ماهیان 41
18- گرسنگی. 41
18-- هگزامیتیاز (اکتومیتوس) 42
18-1مشکلات آبششی... 42
18-2- خراشیدن 43
18آفتاب سوختگی.. 44
فصل سوم
جدول های غذادهی... 47
نتیجه گیری.. 50
فهرست منابع 52

مقدمه
رشد بی رویه جمعیت در سالهای اخیر و نیاز مبرم به تهیه مواد غذایی از یک طرف و رو به اتمام بودن منابع غذایی قابل دسترس از طرف دیگر توجه به این موضوع که در حال حاضر بسیاری از مردم دنیا با کمبود مواد غذایی روبرو می باشند باعث شده در کشور ما نیز با توجه به رشد جمعیت و محدود بودن منابع آبی و از طرفی رو به کاهش بودن منابع دریایی، شرکت سهامی شیلات ایران را برآن داشت که پرورش ماهی را در آبهای داخلی جدی گرفته و امکانات خود را در جهت افزایش تولیدات داخلی به کار گیرد.
پرورش موفق و پایدار آبزیان اعم از ماهیان وسخت پوستان بستگی به پیش بینی غذای کافی، روابط زیست محیطی و نیز ملاحظات اقتصادی، تهیه و دسترسی به غذا دارد. امروزه به طور میانگین در حدود یک درصد انرژی، 5 درصد کل پروتئین و 14 درصد پروتئین حیوانی مردم از ماهی تأمین می شود که این ارقام روند صعودی داشته و مصرف آبزیان رو به گسترش است. بازده تبدیل غذا به گوشت در ماهی بسیار بالا است در پرورش ماهی بازده تبدیل پروتئین به پروتئین ماهی (کیلوگرم پروتئین در غذا برای تولید یک کیلوگرم پروتئین ماهی) نسبت به جوجه های گوشتی و سایر حیوانات خونگرم بیشتر است.
از نظر پراکنش جغرافیایی گوشه های مختلف آزاد ماهیان توسط بشر به نواحی دور از زیستگاه طبیعی اصلی انتقال داده شده اند. منشاء نسل قزل آلای رنگین کمان کالیفرنیای آمریکاست ولی در حال حاضر در تمامی نقاط جهان که آب مناسب برای زیست این ماهی وجود دارد، گسترش یافته است. توسعه و ترقی روزافزون پرورش آزاد ماهیان منجر به انتقال ماهی آزاد اقیانوس اطلس از سواحل شرقی آمریکای شمالی به سواحل غربی آن و حتی کشورهایی نظیر آفریقای جنوبی، تانزانیا و استرالیا گردیده است.

1- تعریف ماهیان سرد آبی
ماهی شناسان، ماهیان آبهای شیرین را بر اساس نیازهای حرارتی آنها به 3 گروه تقسیم نموده اند.
الف) ماهیان مناطق حاره که فقط در آبهای گرم می توانند زندگی کنند بعنوان مثال، ماهیان تیلاپیا وقتی که درجه حرارت آب پاین تر از 12 درجه سانتیگراد تنزل می کند تلف می شوند.
ب) ماهیان آبهای گرم اغلب این ماهیان محدوده حرارتی وسیعی را تحمل می نمایند ولی رشد آنها دردمای زیر 10 درجه سانتیگراد متوقف و یا کند می شود. مهمترین ماهیان گرم آبی عبارتند از: ماهیان خانواده کپور بویژه کپور معمولی و کپور ماهیان عمده هندی.
ج) ماهیان سرد آبی: این ماهیان قادر به تحمل درجات حرارت بیش از 25 درجه سانتیگراد به مدت طولانی نیستند. مهمترین گروه ماهیان سرد آبی مورد پرورش آزاد ماهیان می باشند.

2- معرفی ماهی قزل آلای رنگین کمان
جایگاه ماهی قزل آلای رنگین کمان در رده بندی جانوری
Fishes = (شاخه) phylum
teleostic = (رده) class
protacantho pterygil = (فوق راسته) sup class
salmoniformes = (راسته) order
salmonidate = (خانواده) family
oncorhynchus = (جنس) genus
onchorhynchus Mykiss = (گونه) species
rainbow trout = (نام انگلیسی) En. name

مورفولوژی و اکولوژی ماهی قزل آلای رنگین کمان
این ماهی از خانواده آزاد ماهیان است مهمترین ویژگی آن وجود باله چربی است که بین باله پشتی و باله دمی قرار دارد. این ماهی دارای یک نوار پهن بصورت رنگین کمان در هر طرف بدن می باشد. از لحاظ ظاهری قزل آلای رنگین کمان بدن کشیده ای دارد رنگ قوس و قزحی از سرپوش برانشی تا انتهای دم کشیده شده است. باله هایش توسعه یافته و تعداد آنها 8  تاست. این باله های شامل دو باله سینه ای، دو باله شکمی، یک باله مخرجی، یک باله دمی و دو باله پشتی است که یکی از آنها بالای بدن ماهی و در وسط قرار دارد و دارای اشعه است. به روی سر، بدن، پشت، باله چربی و باله دمی این ماهی لکه های تیره رنگ دیده می شوند. رنگ بدن این آبزی سبز زیتونی در پشت 3 تا خاکستری روشن و سفید با خالهای سیاهرنگ می باشد. حداکثر طول این ماهی به 70 سانتیمتر و حداکثر وزن بدن آن به 7 کیلوگرم می رسد.
محدود زیستگاه قزل آلای رنگین کمان از رودخانه کاسکونیم Kaskokwnim در آلاسکا به سمت جنوب ادامه می یابد و با عبور از بخش برتیشن کلمبیا به منطقه Baja در کالیفرنیا می رسد این ماهی اصولا بومی رودخانه ساحل شمال غربی آمریکاست.
ماهیان نژاد مهاجر عموماً از نژاد غیرمهاجر که تمام دوره زندگی خود را در رودخانه سپری می کنند بزرگترند اما بزرگترین ماهیان قزل آلای رنگین کمان را می توان در دریاچه های آب شیرین یافت. دو واریته اصلی از قزل آلای رنگین کمان وجود دارد. یکی از واریته ها که به دریا مهاجرت می کند، قزل آلای پولادسر نامیده می شود، این ماهی در اغلب رودخانه هایی که به اقیانوس آرام می ریزد وجود دارد واریته دیگر به طور دائم در آب شیرین زندگی می کند، واریته آب شیرین به چندین نژاد تقسیم می شود.
قزل آلای پولادسر در آب دارای نمک سرعت رشد منحصر به فرد و بالایی دارد که با سرعت رشد سریع الرشد ترین آزاد ماهیان اقیانوس آرام و اطلس برابری می کنند. فصل تخم ریزی نژادهای مختلف قزل آلا در نیمکره شمالی ممکن است در هر زمانی درخلال ماه های پاییز و زمستان تا ابتدای بهار ادامه یابد قزل آلای رنگین کمان در سنین 2 تا 3 سالگی به بلوغ می رسد ومولدین آن بین 2 تا 3 کیلوگرم وزن داشته و متوسط طول آنها نیز 48 سانتیمتر است. بچه اینماهیان تقریباً هنگامی که 15 سانتیمتر طول دارند دارای 11 تا 12 عدد لکه های تیره رنگ بر روی بدن می باشند که یکی از مشخصات آنها می باشد. تعداد تخمها بین 5000 عدد است.
قزل آلای رنگین کمان جزء ماهیان پرورشی است. در زمان حاضر ماهی قزل آلا، اساس صنعتی را تشکیل می دهد که در حین توسعه است. اهمیت آن بویژه در کشورهایی که قادر به تدارک شرایط و مهیا کردن محیط آب شیرین یا شور برای پرورش آن هستند در حال افزایش است. این ماهی اکنون در پنج قاره جهان مورد پرورش قرار می گیرد. نسبت به غذای مصنوعی حساسیت ندارد و توقعات آن بالا نیست. نسبت به درجه حرارت مشکل ندارد (در حوضچه آزاد ماهیان) نسبت به گونه های دیگر دوام بیشتر و حساسیت کمتری نسبت به آلودگیها دارد. در برابر بیماریها مقاوم تر است. ماهی سریع الرشدی است و با تحقیقات زیادی که انجام شده است طیف تخمگیری وسیعی دارد. رنگ آزاد ماهیان در هنگام جفتگیری پررنگتر می شود. از روی رنگماهی می توان به محیط پی برد که براقی بودن ماهی نشان از سلامت محیط دارد.

2آناتومی و فیزیولوژی دستگاه گوارش
دهان
شکل و موقعیت دهان در رابطه نزدیک با نوع غذا و نحوه تغذیه می باشد. دهان در ماهی قزل آلای رنگین کمان از نوع میانی است. دهان دارای دندانهایی می باشد که برای نگهداری طعمه صید شده، خرد کردن غذا و غیره می باشد شکل، تعداد و اندازه دندانها بستگی به نحوه زندگی و نوع تغذیه دارد. دندانها روی فکین بالا و پایین قرار گرفته است.

2- حلق
حلق پس از حفره دهان واقع شده است. دیواره حلق با اپیتلیوم چند لایه پوشیده شده است و دارای عضلات مخطط می باشد که ارادی هسند. در طرفین حلق شیارهای آبشش ها قرار گرفته اند که لوله گوارشی را با آبشش ها مربوط می نمایندد. روی قوس برانشها خارهای برانش واقع گردیده اند که کار آنها صاف کردن آبی می باشد که از حلق به طرف برانش رانده می شود. بدین وسیله مانع از عبور قطعات ریز می شوند. شکل خارهای برانش و نوع تغذیه رابطه مشخص دارد، بطوریکه ماهیان درنده دارای خارهای کوتاه و فاصله دار می باشند.

مری
حلق مستقیما به مری منتهی می شود که با اپیتلیوم چند لایه پوشیده شده است. عضلات آن را نوع عضلات صاف می باشد که ارادی هستند و وظیفه آن عبور دادن غذا به معده می باشد که برای تسهیل عبور غذا، مری با ترشحات مخاطی کاملا آغشته می باشد.

4- معده
مری به معده منتهی می شود که سطح داخلی معده با اپیتلیوم یک لایه استوانه ای شکل پوشیده شده است در جدار معده غده های گوارشی ویژه ای واقع گردیده اند در اکثر ماهیان تغییر شکل غذا (گوارش) در معده انجام می گیرد. ماهی قزل آلای رنگین کمان دارای معده کاملاً مشخص و روده کوتاهی است و مجرای صفرا در عقب معده و اول روده باز می گردد.

5- روده
معده به روده منتهی می گردد که به سه قسمت جلویی، میانی، عقبی تقسیم می گردد که با اپیتلیوم یک لایه پوشیده شده است ترشحات کبد و پانکراس به روده جلویی وارد می گردد. همچنین آزاد ماهیان دارای زائده های کور یا پیلوریک می باشند که در قسمت جلویی روده واقع شده است. همچنین در ماهی قزل آلا در مرحله جنینی آثار سوپاپ اسپرالی شکل مارپیچ مانند مشهود است. ولی در مراحل بعد رشد و نمو محو می گردد و وظیفه آن افزودن سطح جذب روده ها می باشد. روده میانی نمونه عقبی که آن هم به نوبه خود به کلوآک منتهی می شود، طول مجرای گوارشی به نوع تغذیه ماهی بستگی دارد. در ماهیان درنده مجرای گوارشی، کوتاهتر می باشد و روده نیز با حرکات دودی شکل باعث می شود محتویات شکمی به طرف مخرج رانده می شود.

3- شرایط محیطی
تعذیه نمودن همه موجودات زنده بستگی به شرایط محیط آن موجودی دارد که در آن محیط زندگی می کند. این امر در مورد ماهیان نیز صادق است، زیرا اگر شرایط محیطی ماهی برای زیست مناسب و مساعد نباشد، ایجاد استرس در ماهیان نموده و عمل تغذیه آنها متوقف و در نتیجه منجر به بیماریهای سوء تغذیه شده و تلف می گردند. بنابراین نوع تغذیه به تنهایی کافی نمی باشد. بلکه شرایط محیطی نیز باید مناسب باشد که عبارتند از: 1- اکسیژن محلول در آب 2- درجه حرارت آب 3- pH آب 4- کدورت 5- نور 6- سرعت جریان آب

10- کیفیت غذا
ترکیبات غذایی مورد نیاز برای پرورش بچه ماهی قزل آلا (20 تا 100 گرم) می بایست دارای 42% پروتئین، 85/0% کلسیم، 85/0% فسفر، 12% چربی، 2/3% فیبر و حدود 10% رطوبت باشد.
برای پرورش بچه ماهی قزل آلا (100 تا 300 گرمی) ترکیبات غذایی مورد نیاز می بایست دارای 40% پروتئین، 9/0% کلسیم، 85/0% فسفر، 12% چربی، 4/3% فیبر و حدود 10% رطوبت می باشد. انرژی ناخالص غذا باید kcal/kg 4000 و حداکثر ازت آزاد آن تا mg/gr 100 باشد. دانه بندی غذای مورد استفاده قزل آلا باید متناسب با اندازه و وزن ماهی باشد، در صورت مصرف غذا با دانه بندی کمتر از اندازه مورد نیاز، ماهی باید انرژی بیشتری را جهت تأمین غذا خود مصرف کند.
اگر دانه های غذا بزرگتر از اندازه مورد نیاز ماهی باشد، ماهی غذا را نمی گیرد و یا در صورتی که وارد دهان خود نماید دوباره آن را خارج می کند.
11- روشهای تغذیه
در تغذیه ماهی قزل آلا بایستی تولید و تامین غذای کافی با حداقل اتلاف و حداکثر صرفه جویی در نیروی کار در نظر گرفته شود. خوشبختانه آزاد ماهیان به مقدار زیاد قابل تطبیق با روشهای مختلف تغذیه ای می باشند. اگر در تهیه غذا به اندازه کافی دقت بعمل آید و نوع و اندازه های آن مشخص و زمان و فواصل تغذیه رعایت و از نمودارهای مخصوص تغذیه پیروی شود می توان از تلف شدن غذا به مقدار زیاد جلوگیری کرده و رشد و نمو خوبی از ماهی انتظار داشت.
خرد کردن و آسیاب کردن گوشت ماهی توام با با لِه کردن و بریدن آن است. این عمل سبب پاره شدن دیواره سلولها و در نتیجه از بین رفتن قسمتی از مواد محلول در آنها می گردد. برای جلوگیری هر چه بیشتر از این کار، آسیاب کردن بایستی فقط تاحدی باشدکه اندازه های مورد نظر بدست آید. اگر غذا در حال منجمد بودن آسیاب شود از له شدن آن تا حدودی جلوگیری می شود. اندازه ذره های غذا بایستی به حدی باشد که ماهی بتواند آنها را مصرف نماید و نیز از حل شدن مواد غذایی آن در آب جلوگیری شود. تکه های درشت غذا که بایستی بوسیله ماهی به تکه های کوچکتری تبدیل شوند ممکن است مورد مصرف ماهی قرار نگرفته و یا در اثر بلعیدن باعث خفه شدن گردند. تعداد دفعاتی که روزانه بایستی به ماهی ها غذا داد بستگی به اندازه و سرعت تغذیه آنها دارد وقتی که تغذیه بچه ماهی ها آغاز می شود حتما بایستی ذرات ریز غذایی در دسترس آنها قرار گیرد. برای این منظور برای جلوگیری از اتلاف و حل شدن مواد غذای در آب لازم است که مقدار کمی غذا در دفعات بیشتر در اختیار بچه ماهی ها قرار گیرد. ماهی هایی که درشتر می شوند غذا را سریعتر بلعیده لذا می توان مقادیر بیشتری غذا در دفعات کمتر به آنها داد مقدار غذای مصرفی روزانه بستگی به اندازه ماهی، درجه حرارت و نوع ماهی دارد. برای اینکه حداکثر استفاده از مواد غذایی بعمل آید، بایستگی همیشه غذای کمتری از میزان مصرفی معمولی در اختیار بچه ماهی ها قرار گیرد. بخصوص غذای خشک بایستگی کمتر از مقداری که آنها می توانند مصرف کنند در دسترسشان قرار گیرد. با زیاد کردن میزان غذای مصرفی ممکن است بتوان رشد و نمو ماهی را افزایش داد. ولی بایستی در نظر داشت که افزایش رشد حاصله هرگز برابر با میزان غذای اضافی که مصرف شده است نمی باشد.
اگر به ماهی ها حداکثر مقدار غذایی را که می توانند بخورند داده شود نوعی رخوت و سستی در آنها بوجود آمده و فاقد جنب و جوش لازم می گردند. بعلاوه این ماهی ها غذا را بسرعت نگرفته و مواد غذایی بیشتر ارزش غذایی خود را در آب از دست خواهند داد. اگر به ماهی ها کمتر از مقدار لازم غذا داده شود، رشد آنها و نیز مقاومتشان در برابر بیماری ها کم می شود. این ماه ها به علت کمبود مواد غذایی مستعد پذیرش هرگونه شرایط نامطلوبی خواهند بود.


12- فرموله نمودن ترکیبات غذایی
برای نوشتن فرمول غذایی اطلاعات زیر ضروری است.
1- لیست مواد غذایی اولیه که در عمل قابل تهیه می باشند با جدول ترکیبات مختلف آنها و اطلاعات راجع به قیمت آن مواد.
2- خصوصیات جیره غذایی که باید نوشته و ساخته شود و به صورت مقدار پروتئین – لیپید – اسیدهای آمینه ضروری – اسیدهای چرب ضروری – ویتامینها و غیره را نیز باید بنویسید.
3- دانستن اینکه کدام یک از مواد خام بخصوص جهت تغذیه ماهی قزل آلای رنگین کمان یا بنابراین اولین قدم در نوشتن فرمول جیره غذایی جمع آوری اطلاعات فوق بصورت منظم و قابل استفاده می باشد. دومین مرحله عبارت از کشیدن یک جدول برای فرموله کردن غذا است که شامل مواد غذایی مهم وقابل تهیه و قیمت آنها باشد. وقتی که مواد اولیه جیره غذایی تعیین و مشخص شد، سایر مشخصات و ویژگی های آن را نیز می توان بررسی و محاسبه نمود. تا آنکه بالاخره به یک فرمول یا ترکیب متعادل و ایده آل برسیم.
13-  زیست سنجی و تکمیل فرم های مربوطه
جهت بهبود مدیریت در حین پرورش و آگاهی از وضعیت رشد ماهیان و تعیین غذای روزانه می بایست زیست سنجی پذیرد.
عملیات زیست سنجی باید در صبح زود و زمانی که هوا خشک بوده و معده ماهی خالی است انجام گیرد. باید عمل زیست سنجی با سرعت و دقت کافی صورت گرفته تا از آسیب رسیدن به ماهی در حین کار جلوگیری شود. در صورت استفاده از ساچوک، بایستی از تورهای زیرچشمه و بدون گره استفاده گردد. با آگاهی از وزن متوسط ماهیان موجود در استخر و استفاده از جدول مربوطه، جیره غذایی لازم را تعیین می نماییم. جیره غذایی روزانه متناسب با میزان رشد ماهیان تا زیست سنجی بعدی تعیین می شود.

13فرم بیومتری
بیومتری در پرورش مصنوعی قزل آلا با توجه به اینکه غذای دستی به ماهیان داده می شود و میزان غذای روزانه آن نیز مشخص می باشد جهت تعیین میزان رشد ماهی، ضریب تبدیل غذایی، انتظار قابل برداشت در آخر دوره پرورش و همچنین تعیین غذای مناسب برای سایز دهانی ماهی امری لازم و ضروری می باشد.
معمولاً بیومتری ماهیان هر چند روز یکبار انجام می شود و مراحل آن نیز به شرح زیر می باشد:
1- حجم معینی آب را در داخل یک سطل ریخته و وزن آن را یادداشت می نماییم و بسته به اندازه ماهی آب کم یا زیاد می شود.
2- حداقل تعداد 50 قطعه از ماهی را توسط ساچوک از استخر گرفته و داخل سطل حاوی آب می ریزیم و دوباره وزن می نماییم (مواظب باشید سطل کوچک نبوده و آب سرریز نکند).
3- وزن آب و ماهی را از وزن آب اولیه کم کرده تا وزن کل نمونه ماهی بدست آید.
4- تعداد ماهیان نمونه را می شماریم و وزن ماهیان را به (گرم) تقسیم بر تعداد ماهی می نمائیم تا وزن متوسط معلوم گردد.
5- اگر این عمل 2 یا 3 بار انجام گردد و وزن متوسط نهایی را از 2 یا 3 وزن متوسط بدست آمده بگیریم ضریب خطایی کمتری خواهیم داشت.
6- می توانیم توسط یک خط کش طول بزرگترین و کوچکترین ماهی نمونه را نیز بدست آورده و یادداشت نمائیم.
7- برای بیومتری ماهیان بایستی حداقل 12 ساعت قبل غذای آنها قطع گردد تا بتوان به آسانی به دام انداخت.

14- مواد اولیه پروتئین حیوانی و تغذیه ماهی ها
14پودر ماهی hsh meal
از ماهی ها می توان هم بدون دخل و تصرف مستقیماً برای تغذیه ماهیان استفاده نمود. هم می توان از بقایای صنعت بسته بندی ماهی و ضایعات آن بدین منظور استفاده کرد. امروزه انواع آرد ماهی از قبیل پودر ماهی های ساردین، شاه ماهی، تن، آنچوی و امثال آن با ترکیبات مختلف در بازار جهانی وجود دارد. مقدار پروتئین و اسیدهای آمینه پودر ماهی بسته به نوع ماهی تهیه شده از آن مختلف است و بطور کلی مقدار پروتئین پودر ماهی مرغوب نباید کمتر از 55% باشد. جدول 5 مقدار پروتئین و اسیدهای آمینه اصلی در چند نمونه آرد ماهی را نشان می دهد.
آرد ماهی شاید فراوانترین منبع پروتئین حیوانی باشد که در کشورهای مختلف بصورت تجاری تولید و به بازار عرضه می شود کیفیت آرد ماهی بستگی به گونه، اندازه، مرحله رسیدگی مبنی تازگی مواد اولیه وروش بکار رفته در تولید آرد ماهی دارد.
املاح اصلی مانند منگنز، آهن، ید نیز به مقدار کافی در آرد ماهی موجود می باشد به اضافه از نظر ویتامینها بخصوص ویتامین دسته B، کولین، B2-B2  و اسیدپانتوتنیک، نیاسین نیز قابل توجه می باشد. از این رو اهمیت آرد ماهی در تغذیه انواع ماهی بسیار زیاد می باشد و تقریباً در تمام جیره های غذای ماهی ومواد کنستانتره مخصوص ماهی پودر ماهی و یا ترکیبات آن وجود دارد. در موقع استفاده از ماهی در کننستانتره و جیره غذایی ماهی های پرورشی باید توجه نمود که ناخالصی در آن وجود نداشته باشد و همچنین فاسد نشده باشد.

14-- پودر گوشت و خون blood and meat meat
پودر گوشت و خون نیز یکی از مواد اولیه جهت تأمین پروتئین در جیره غذایی ماهی ها می تواند باشد. آرد گوشت و خون از مازاد کشتارگا های دامی و کنسروسازی، لاشه حیواناتی که در کشتارگاه به علل مختلفی برای انسان غیرقابل مصرف تشخیص داده می شوند تشکیل می گردد.
همچنین ضمائم قرمز لاشه (کبد، قلب، قلوه، سر) ضمائم سفید لاشه (مجاری معده، روده و شش ها، دستها و پاها) و سایر پس مانده کشتارگاه ها (خون، استخوان، اندام تناسلی، حتی شاخ و سم) در تهیه پودر گوشت مورد استفاده قرار می گیرد. از این رو بسته به اینکه مواد اولیه بیشتر شامل چه قسمت هایی می باشد پودر گوشت موجود در بازار را به 3 دسته تقسیم می کنند.

1- آرد گوشت پر استخوان (حاوی 45% پروتئین خام)
2- آرد گوشت کم استخوان (حاوی 50% پروتئین)
3- آرد گوشت بی استخوان (حاوی 55-53% پروتئین)
پودر گوشت دارای مقدار قابل توجهی گلیسیرین، پروتئین و مخصوصاً لیزین است ولی اسیدهای نوع متیوتین، تریپتوفان، هستیدین، تره اونین، پرولین آن نسبت به پودر ماهی کمتر است. مقدار چربی در آرد گوشت بین 14-7% است. پودر گوشت بسته به نوع تهیه دارای مقادیر فراوان کلسیم و فسفر می باشد به علاوه حاوی مقادیر قابل توجهی از عناصر کمیاب (مس، منگنز، آهن) است. از این رو معمولاً در تغذیه طیور و ماهی پودر گوشت را هیچگاه به عنوان تنها منبع پروتئین در جیره انتخاب نمی کنند. بلکه به علت بعضی کمبودها و محدودیتهایی که در آن وجود دارد. به عنوان مکمل غذا همراه با پودر ماهی بکار می برند.