مبانی نظری و پیشینه طرح واره های ناسازگار اولیه

ویژگی های طرح واره های ناسازگار اولیه

اجازه دهید بعضی از ویژگی های طرح واره ها را بررسی کنیم. (از این به بعد واژه ی «طرح واره» و «طرح واره های نا سازگار اولیه» را به جای یکدیگر به کار می بریم.

بیمارانی را در نظر بگیرید که از بین آسیب رساترین و قدرتمندترین چهار طرح واره ی زیر، یکی را داشته باشند.

این طرح واره ها از فهرست هجده طرح واره استخراج شده اند: رها شدگی/ بی ثباتی، بی اعتمادی / بد رفتاری،محرومیت هیجانیو نقص/ شرم. این بیماران در دوران کودکی رها شده، مورد سوء استفاده قرار گرفته، فراموش یا طرد شده اند. در سنین بزرگسالی، اگر (به صورت ناخودآگاه) وقایع زندگی فعلی خود را مشابه تجارب آسیب رسان دوران کودکی شان درک کنند، طرح واره هایشان برانگیخته می شوند. وقتی که این طرح واره ها برانگیخته شوند، هیجان های منفی شدیدی مثل سوگ، شرم، ترس یا خشم را تجربه می کنند.

البته تمام طرح واره ها بر پایه ی وقایع آسیب رسان یا بدرفتاری دوران کودکی شکل نگرفته اند. ممکن است در ذهن یک فرد، بدون تجربه ی وقایع آسیب زای دوران کودکی، طرح واره ی وابستگی پدید بیاید؛ به این دلیل که در دوران کودکی، کاملاً تحت سلطه و حمایت والدین بوده است. با این وجود، اگر چه تمام طرح واره ها، ریشه تحولی وقایع آسیب زا ندارند، ولی همه ی آنها مخل زندگی سالم هستند. اغلب طرح واره ها نتیجه تجارب زیان بخش محسوب می شوند که فرد در سیر دوران کودکی و نوجوانی دائماً با این تجارب روبه رو بوده است. اثر این تجارب ناگوار در سیر تحول با یکدیگر جمع می شوند و منجر به شکل گیری یک طرح واره‌ی کاملاً ناسازگار تمام عیار می گردد. طرح واره های ناسازگار اولیه برای بقاء خودشان می جنگند. همان طور که قبلاً ذکر شد، این امر نتیجه ی تمایل بشر به «هماهنگی شناختی» است. اگرچه فرد می داند طرح واره منجر به ناراحتی وی می شود، ولی با طرح واره احساس راحتی می کند و همین احساس راحتی، فرد را به این نتیجه می رساند که طرح واره اش درست است. افراد به سمت وقایعی کشیده می شوند که با طرح واره هایشان همخوانی دارند و همین دلیل تغییر طرحواره ها سخت است. بیماران به طرح واره ها به عنوان حقایقی می نگرند که بدون به بوته ی آزمایش گذاشتن صحت و سقم آنها، معتقدند که این حقایق درستند. نتیجه ی چنین دیدگاهی، این است که طرح واره بر پردازش تجارب بعدی تاثیر می گذارند. طرح واره ها نقش عمده ای در تفکر، احساس، رفتار و نحوه برقراری ارتباط بیماران با دیگران بازی می کنند و به گونه ای متناقض و اجتناب ناپذیر، زندگی بزرگسالی را به شرایط ناگوار دوران کودکی می کشانند که غالباً برای بیماران زیان بخش بوده است. طرح واره ها در اوایل دوران کودکی یا نوجوانی بازنمایی ­هایی دقیق از محیط پیرامون ایجاد می کنند (یانگ، 1999).